Blog

W 2021 r. odnotowano w Polsce wzrost wskaźnika produktywności zasobów o 5,4% w porównaniu
z rokiem poprzednim. Urząd Patentowy RP przyznał największą od 2000 r. liczbę patentów z zakresu technologii ochrony
środowiska – 178. Przeciętna wielkość ekologicznego gospodarstwa rolnego wyniosła 27,5 ha i była najwyższa od 2000 r.

Użytkowanie gruntów

Człowiek poprzez zmiany w użytkowaniu gruntów wpływa na bioróżnorodność i stan
ekosystemów. W latach 2002–2021 zwiększyła się powierzchnia gruntów zabudowanych i zurbanizowanych (o 16,7%), gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych, łącznie z gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi na użytkach rolnych (o 7,6%), a także gruntów pod wodami (o 3,2%), kosztem terenów pozostałych i użytków rolnych, w przypadku których odnotowano spadek odpowiednio o 27,5% i 3,9%. W 2021 r. na cele nierolnicze i nieleśne wyłączono 6,5 tys. ha gruntów rolnych i leśnych, co oznacza wzrost zarówno w odniesieniu do roku poprzedniego, jak i 2000 r. odpowiednio o 25,2% i 123,6%. Największy odsetek gruntów wyłączonych przeznaczono na tereny osiedlowe – 46,9% oraz na tereny przemysłowe – 23,5%.

Surowce mineralne

W latach 1990–2021 geologiczne zasoby węgla kamiennego (bilansowe i pozabilansowe)
zmniejszyły się z 86,0 mld ton do 77,9 mld ton (o 9,4%), co spowodowane było głównie
eksploatacją złóż oraz zmianą kryteriów bilansowości. Jego wydobycie roczne spadło
z 151,3 mln ton w 1990 r. do 49,5 mln ton w 2021 r. (o 67,3%). W 2021 r. udział wydobycia
w zasobach bilansowych węgla kamiennego ukształtował się na poziomie 0,1%.

W okresie od 1990 r. do 2021 r. geologiczne zasoby węgla brunatnego (bilansowe
i pozabilansowe) zwiększyły się z 17,1 mld ton do 26,7 mld ton (o 56,0%), co związane było
przede wszystkim z udokumentowaniem nowych złóż. Wielkość jego rocznego wydobycia
spadła z 67,7 mln ton do 54,9 mln ton (o 19,0%). W 2021 r. udział wydobycia węgla brunatnego
w jego zasobach bilansowych wyniósł 0,2%.
Geologiczne zasoby gazu ziemnego (bilansowe i pozabilansowe) zmalały z 164,1 mld m 3
w 1990 r. do 145,3 mld m 3 w 2021 r., tj. o 11,5%. Jednocześnie proekologiczne właściwości gazu,
jak i szeroki zakres zastosowań sprawiły, że jego wydobycie roczne wzrosło z 3,5 mld m 3
w 1990 r. do 4,9 mld m 3 w 2021 r. (o 40,7%) i stanowiło 3,4% ogółu bilansowych zasobów gazu
ziemnego.

Środowiskowa efektywność produkcji

Gospodarowanie wodą

Efektywne wykorzystanie wody stanowi podstawę właściwego zarządzania gospodarką wodną. Do oceny efektywności gospodarowania wodą wykorzystuje się wskaźnik produktywności wody obrazujący relację między PKB (w cenach stałych) a zużyciem wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności. W latach 2000–2021 wskaźnik produktywności wody kształtował się coraz korzystniej. W 2021 r. wyniósł 282,39 zł/m³ i był wyższy, zarówno w odniesieniu do 2020 r., jak i 2000 r. odpowiednio o 5,4% i 316,8%.

Środowiskowa jakość życia ludności

Pyłowe zanieczyszczenia powietrza

Istotnym problemem związanym z jakością powietrza w Polsce jest przekraczanie norm dla pyłu zawieszonego, zwłaszcza w sezonie zimowym. W 2020 r. wielkość emisji pyłu PM₁₀ wyniosła 340,4 tys. ton i była niższa zarówno w odniesieniu do roku poprzedniego, jak i 2000 odpowiednio o 0,8% i 18,4%. W przypadku pyłu PM_2,5 jego emisja wyniosła 254,5 tys. ton i uległa zmniejszeniu o 0,4% w stosunku do 2019 r. i o 17,2% w odniesieniu do 2000 r. W przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2020 r. wyemitowano 8,9 kg pyłu PM₁₀, w tym 6,7 kg pyłu PM_2,5 i były to najniższe wartości wskaźnika notowane od 2000 r.

Krajowy wskaźnik średniego narażenia na pył PM_2,5 (wyznaczony na podstawie pomiarów przeprowadzonych w miastach o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy i aglomeracjach na terenie całego kraju) odzwierciedla narażenie ludności na działanie zanieczyszczeń powietrza pyłem PM_2,5 i jest liczony jako średnia arytmetyczna ze średnich rocznych stężeń pyłu PM_2,5 z trzech lat. W 2021 r. omawiany wskaźnik osiągnął wartość 17 µg/m³. Rok 2021 był kolejnym, w którym odnotowano spadek wartości krajowego wskaźnika narażenia na pył zawieszony PM_2,5 i pierwszym, kiedy wskaźnik średniego narażenia nie przekroczył krajowego celu redukcji narażenia na pył zawieszony PM_2,5 (18 μg/m³), który należało osiągnąć do 2020 r. Ponadto, wartość krajowego wskaźnika średniego narażenia w 2021 r. była o 15,0% mniejsza od pułapu stężenia ekspozycji (20 μg/m³) będącego standardem jakości powietrza, który należy zapewniać od 2015 r.

Opracowano: na podstawie publikacji GUS pn. Wskaźniki zielonej gospodarki w Polsce 2022